Cold (सर्दी ): Music and Health - 2 (कम्फर्ट: संगीतस्वास्थ्य 2)

सर्दी 

आपण सर्दीने बेजार होतो तेव्हा काहीही काम करायचा मूडच नसतो. खर तर पू.ल.देशपांडे म्हणतात तस सर्दी हा एक मोठा चमत्कारिक रोग आहे. वास्तविक रोग म्हणवून घेण्याच्या लायकीचाही  हा रोग नाही. 'रोग' ह्या शब्दालाही काही दर्जा आहे. सर्दी हा रोग या सदरात नसल्याने त्याचे फारसे कौतुक होत नाही.पण ज्याला सर्दी होते तो माणूस मात्र वैतागलेला असतो. 

काही करायला उत्साह न वाटणे हे एक त्याच लक्षण आहे. कशातही लक्ष लागत नाही. वास येत नाही, चव जाते. ऐकायला थोड कमी येत. नुसते पडून रहावेसे वाटते. मग करायचं काय? 

शक्य असेल तर छान विश्रांती घ्यावी. कारण सर्दी ही औषध घेतले तर ७२ तासात बरी होते नाहीतर ३ दिवस लागतात बरी व्हायला अस गमतीनं म्हणतात.

आता मोबाईल उपलब्ध आहे. यूट्यूब, स्पॉटिफाय, ऍमेझॉन म्यूजिक सारखी मोबाईल ऍप आहेत. शांत पडून रहावं आणि मस्त दीर्घ श्वास घेत राहाव. मोबाईल वर गाणी लावावीत. कोणती गाणी ऐकाल? मी काही गाणी इथ देतो. तुम्ही पण इंटरनेट वर Rag Kedar Hindi Songs किंवा Rag Kedar Marathi  Songs असा सर्च केलात तर अनेक गाणी तुम्हाला सापडतील. 

ही हिंदी/ मराठी गाणी ट्राय तर करा. (गाण्यावर नुस्त क्लिक करा) कारण Asthma, Common cold, Cough, Headache या वर राग केदार ऐकावा म्हणतात. वेळ शक्यतो संध्याकाळी ७ ते रात्री १० वाजेपर्यंत.

हिंदी (Youtube)

१. आप यूही अगर हमसे मिळते रहे (एक मुसाफिर एक हसीन - Asha Bhosle, Mohammed Rafi) 

२. बहुत शुक्रिया बडी मेहेरबानी मेरी जिंदगी मी हुजुर आप आये (एक मुसाफिर एक हसीन - Asha Bhosle, Mohammed Rafi) 

३. पल दो पल का साथ हमारा(द बर्निंग ट्रेन - Asha Bhosle, Mohammed Rafi)

४. साजन बिन नींद ना आये (मुनीमजी - Lata  Mangeshkar)

५. आप की आंखों में कुछ महके हुए से राज है (घर- Kishor kumar, Lata)

६. हम को मन की शक्ति देना (गुड्डी - Vani  Jayram)

मराठी (आठवणीतली गाणी)

१. गारे कोकीळा गा (बायकोचा भाऊ - आशा भोसले)

२. जिवलगा कधीरे येशील तू (सुवासिनी - आशा भोसले)

३. सत्यम शिवम सुंदरा (सुशीला - उत्तरा केळकर, सुरेश वाडकर)

ही गाणी ऐकताना दीर्घ श्वसन करा आणि इफ़ेक्ट बघा... नक्की बर वाटेल.

जर सर्दी मुळे तुमची झोप बिघडली असेल आणि रात्री तुम्हाला झोप लागत नसेल आणि टाईमपास म्हणून तुम्हाला संगीत ऐकायचे असेल तर तुम्ही राग नट भैरव (वेळ रात्री १.०० ते पहाटे ४.००) स्पॉटिफाईवर ट्राय करू शकता.

तुमचा अनुभव कमेंटमध्ये शेअर करा आणि यानंतरचा प्रत्येक रविवारी येणारा ब्लॉग वाचा ज्यात वेगळा आजार आणि त्यावर संगीत उपचार याची माहिती असेल. धन्यवाद !

When we are sick with a cold, the truth is that we are not in the mood to do anything. In fact, as P.L.Deshpande well known Marathi writer and humorist from Maharashtra says, cold is a very miraculous disease. It is not even worthy of being called a real disease. The word 'disease' also has some status. Since cold is not a disease in this category, it is not much appreciated. But the person who has a cold is frustrated. Not feeling the enthusiasm to do something is one of the same symptoms. 

You do not get attention of people. You can not  smell. You can not taste. There's a little less to hear. You just want to lie down. So what to do? If possible, take a nice break from routine and have a rest with sip of tea. Because ironically it is said that, if you take a medicine, it heals in 72 hours or else it takes 3 days to recover. Now it's mobile. 

Now mobiles are with everyone. There are mobile apps like YouTube, Spotify, Amazon Music, JioSaavn. Lie still in the bed or relaxing chair and take deep breaths. Play songs on your mobile phone and calmly listen to the songs with deep breathing. 

Which songs will you listen to? I'll give you some songs here. If you search for Rag Kedar Hindi Songs or Rag Kedar Marathi Songs on the internet, you will find many songs. 

Try these Hindi/Marathi songs. Because on Asthma, Common Cold, Cough, Headache, you have to listen to Rag Kedar. Time to listen Rag Kedar is from 7 pm to 10 pm. 

Hindi (YouTube) 

1. Aap yunhi agar hamase milte rahe (Ek Musafir Ek Hasina - Asha Bhosle, Mohammed Rafi) 

2. Bahut shukriya badi meherbani, Meri Zindagi Mein Huzur Aap Aaye (Ek Musafir Ek Haseen - Asha Bhosle, Mohammed Rafi) 

3. Pal Do Pal Ka Saath Hamara (The Burning Train - Asha Bhosle, Mohammed Rafi)

4. Sajan bin nind na Aaye (Munimji - Lata Mangeshkar) 

5. Aapki ankho me kuch mahake hue se raaj hai (Ghar- Kishor Kumar, Lata) 

6. Humko man ki shanti dena (Guddi - Vani Jayram) 

Marathi (aathavanitli gani website) 

1. Gare Kokila Ga (Wife's Brother - Asha Bhosle) 

2. Jivalga Kadhire Yesheel Tu (Suvasini - Asha Bhosle) 

3. Satyam Shivam Sundara (Sushila - Uttara Kelkar, Suresh Wadkar) 

If your sleep is disturbed due to cold and if you wish to listen to music you can try Rag Nat Bhairav (Time 1.00 am to 4.00 am on Spotify.

Take a deep breath while listening to these songs and see the effect... You will definitely feel good.

Share your experience in comments

Comfort: Music and Health -1 (कम्फर्ट: संगीतस्वास्थ्य - १)

Music and Health अर्थात संगीतस्वास्थ्य

                                     

मराठीत गीत रचना करताना व्याकरणातील नवरसांचा विचार केला जातो.  शृंगार, वीर, करुण, रौद्र, हास्य, भयानक, बीभत्स, अदभुत, शांत हे ते नवरस. त्यानुसार गीताला भक्तिगीत, प्रेमगीत, पोवाडा, भावगीत अस म्हटलं जायचं. मग याना "रस" हाच शब्द का वापरला गेला असेल? कारण गीताचे बोल बोलल्यानंतर तशी भावना शरीरात उद्यपित होते. उदाहरण द्यायच झाल तर एखादा पोवाडा म्हटला की स्फुरण चढते. शिवजयंती च्या वेळेस विविध ठिकाणी सजावटीसह लावलेले छत्रपती शिवरायांचे पोवाडे आपण ऐकतो तेव्हा जोष आपण अनुभवतो. हरिपाठ, अभंगासारखे भक्तीगीत ऐकले की देवाबद्दल भक्ती भावना निर्माण होते. एखादी लावणी ही शृंगार दर्शविते. हया विविध भावना आपल्या शरीरातील हार्मोन्स उद्यपित झाल्यामुळे घडते.

गीत रचनेबरोबर स्वर रचनेलाही तितकच महत्व आहे. भारतीय शास्त्रीय संगीताचा इतिहास खूप मोठा आहे. त्यात स्वरांचा सूक्ष्म विचार करून, नियम करून रागदारीची रचना केलेली आहे. याचाही हार्मोन्सवर निश्चित परिणाम होत असतो. जगभरात यावर संशोधन सुरू आहे. 

आपल्या शरीरातील हार्मोन्स हे रासायनिक संदेशवाहक आहेत जे रक्ताद्वारे अवयव, स्नायू, त्वचा आणि इतर सेल्स मध्ये सिग्नल वाहून नेतात. ते आरोग्यासाठी आवश्यक आहेत. शरीराच्या चलनवलनावर या हार्मोन्सचा प्रभाव असतो. 

पिट्यूटरी ग्रंथी, थायरॉईड ग्रंथी, अधिवृक्क ग्रंथी, स्वादुपिंड, अंडाशय आणि अंडकोष यासह शरीरातील विविध ग्रंथी आणि अवयवांमध्ये हार्मोन्स तयार होतात.

जेव्हा हार्मोन्स शरीराच्या एखाद्या भागाच्या पेशींवरील रिसेप्टर्सशी बांधले जातात तेव्हा त्या भागामध्ये ते सक्रिय होतात. हार्मोन्स एक चावी म्हणून कार्य करते आणि रिसेप्टर लॉकसारखे असते. जर हार्मोन्स रिसेप्टरमध्ये फिट बसत असेल तर ते पेशीमध्ये प्रतिसाद देऊ शकते.  हार्मोन्स रक्ताद्वारे टार्गेट  पेशींमध्ये प्रवास करतो. हार्मोन्स टार्गेट  पेशीवरील रिसेप्टरला बांधतो.

रिसेप्टर हार्मोन्सच्या सूचना पार पाडतो, ज्यात पेशीची प्रथिने बदलणे किंवा जनुक चालू करणे समाविष्ट असू शकते.

संगीताचा शरीरावर चांगलाच परिणाम होत असतो. संगीत डोपामाइन, ऑक्सिटोसिन, एंडोर्फिन, कोर्टिसोल, एड्रेनोकॉर्टिकोट्रोपिक हार्मोनसह अनेक हार्मोन्स सक्रिय करू शकते. संगीत मेंदूवरही काम करते. मूड आणि भावनांमध्ये गुंतलेला मेंदूचा भाग अमिग्डाला थेट संगीतावर प्रक्रिया करतो.

संगीत डोपामाइनच्या मुक्ततेस चालना देऊ शकते, ज्यामुळे चिंता आणि नैराश्याच्या भावना दूर होण्यास मदत होते.

संगीत मेंदूच्या डोपामाइन संप्रेरकाच्या उत्पादनास चालना देऊ शकते. डोपामाइनचे हे वाढलेले उत्पादन चिंता आणि नैराश्याच्या भावना दूर करण्यास मदत करते. संगीतावर थेट अमिग्डालाद्वारे प्रक्रिया केली जाते, जो मूड आणि भावनांमध्ये गुंतलेला मेंदूचा भाग आहे. यामुळे ताण कमी होतो.

न्यूरोपेप्टाइड ऑक्सिटोसिन काही प्रमाणात संगीताच्या सामाजिक आणि आरोग्यफायद्यांसाठी जबाबदार असू शकते, तर एड्रेनोकॉर्टिकोट्रोपिक हार्मोन्स (एसीटीएच) संगीताच्या शरीरातील भावना आणि उत्तेजना प्रभावांमध्ये मध्यस्थी करू शकते.

संगीताचा वापर करून शरीर प्रकृती सुधारण्यास मदत होऊ शकते. योग्य वेळ, योग्य संगीत आणि योग्य श्वास घेण्याची पद्धत यामुळे हे शक्य होते. त्यामुळे रोगमुक्त होण्याचा दावा नसला तरी स्वास्थ्य आणि समाधान नक्कीच लाभते तसेच रोगमुक्तीसाठी लागणारा वेळ कमी होऊ शकतो. थोडक्यात Feel Good वाटायला लागते. 

या पुढे शक्यतो प्रत्येक रविवारी मी या विषयी लिहिणार आहे. त्यात सुरवातीला काही आजार आणि संबंधित संगीत रागावर आधारित गाणी असतील. आपण त्या नुसार गाणी ऐकून आपला अभिप्राय कॉमेंट मधे नोंदवावा, ही विनंती.

While composing a song in Marathi, the navras of grammar are considered. It's beautiful, heroic, compassionate, rude, laughter, terrible, awful, wonderful, quiet. Accordingly, the song was called bhakti geet, love song, powada, bhavgeet. So why would it use the same word "ras"? Because after the lyrics of the song are spoken, such a feeling arises in the body. To give an example, when a powada is heard, the spark rises. Listening to devotional songs like Abhanga creates a feeling of devotion to God. It's all caused by the body's hormones being stimulated.

Along with song composition, vocal composition is equally important. The history of Indian classical music is very long. It is composed of ragadari by considering the nuances of the vowels, making rules. This, too, has a definite effect on hormones. Research is underway around the world.

Hormones are chemical messengers that carry signals through the blood to organs, muscles, skin, and other tissues. They are essential for life and health.

Hormones are produced in various glands and organs in the body, including the pituitary gland, thyroid gland, adrenal glands, pancreas, ovaries, and testes.

Hormones are activated in a body part when they bind to receptors on the cells of that part. The hormone acts as a key, and the receptor is like a lock. If the hormone fits the receptor, it can trigger a response in the cell. The hormone travels through the blood to the target cells. The hormone binds to the receptor on the target cell. 

The receptor carries out the hormone's instructions, which can include changing the cell's proteins or turning on genes. 

Music can activate several hormones, including Dopamine, Oxytocin, Endorphins, Cortisol, Adrenocorticotropic hormone. Music also works on brain. The amygdala, the part of the brain involved in mood and emotions, processes music directly. 

Music can trigger the release of dopamine, which can help relieve feelings of anxiety and depression. 

                                           

Music can boost the brain's production of the hormone dopamine. This increased dopamine production helps relieve feelings of anxiety and depression. Music is processed directly by the amygdala, which is the part of the brain involved in mood and emotions. It reduces stress.

The neuropeptide oxytocin may in part be responsible for the social and health benefits of music, while adrenocorticotropic hormone (ACTH) may mediate the engagement and arousal effects of music

Using music can help improve body health. This is made possible by the right time, the right music and the right breathing method. Therefore, although it does not claim to be free from disease, it certainly benefits health and satisfaction.

I will try to write about this every Sunday from now. It will initially contain songs based on some diseases and related musical ragas.

Fear, Comfort and Impress (भीती, आराम आणि छाप)

मानव आणि प्राणी यांच्यात काय फरक आहे? माणसापेक्षा प्राणी निसर्गाशी अधिक बांधलेला असतो, निसर्गाशी बांधलेला प्राणी नेहमी आरामदायी जीवन जगतो. मानवाच्या विकासाचे निरीक्षण केल्यास हा विकास अधिक आरामदायी जीवनाकडेही होत असल्याचे दिसून येते. ऑक्सिजन, अन्न आणि पाणी ही मूलभूत गरज होती. त्यासाठी नंतर नंतर फारसा संघर्ष करावा लागला नाही. इतर प्राण्यांच्या भीतीने संघर्ष सुरू झाला. त्यामुळे मानवाने शस्त्रे विकसित केली. मग सुरक्षित होऊन तो आरामाचा विचार करू लागला. आता विकास चालू आहे आणि आरामदायी जीवनासाठी माणूस अधिकाधिक विकसित होत आहे. हे करत असताना वासनेमुळे आणखी एक गरज निर्माण होते. विपरीत लिंगी व्यक्तीची निवड करण्यासाठी माणूस छाप पाडण्याचा विचार करू लागला. ही फॅशनची सुरुवात आहे. आणि या तीन गोष्टी माणसाच्या Fear, Comfort आणि Impress जीवनाचा भाग बनल्या.

आता आपण पाहतो की Fear  (भीती), Comfort(आराम), आणि Impress  (प्रभाव) या मुळे आपण एकाच मनःस्थितीत आहोत. आपण जे काही करतो ते एकतर भीतीमुळे किंवा आरामामुळे किंवा प्रभावामुळे करतो. इथे आपण पाहिलं पाहिजे की आपलं आयुष्य सुखी कसं होऊ शकतं? आनंदी राहण्यासाठी भीतीतून बाहेर पडावे लागते. त्याचबरोबर इम्प्रेस करण्यालाही आपण पुरेसं महत्त्व द्यायला हवं, जेणेकरून आपण अधिक आरामात राहू. शारीरिक सुखसोयी आपल्याला सोयीस्कर बनवणार नाहीत. आपण छान पलंग घेऊ शकतो पण झोपू आणू शकत नाही. झोप ही मनाच्या निर्भय अवस्थेचा परिणाम आहे. जेव्हा जेव्हा आपण वेगवेगळे उपक्रम करत असतो तेव्हा या तीन मनःस्थितींचा थोडा विचार केला तर आपण आनंदी का नाही याचे कारण समजले. आणि एकदा का आनंदी न होण्याचे कारण समजले की आपण आनंदी राहण्यासाठी त्यावर कृती करू शकतो.  

काही शाळकरी मुलांसाठी गृहपाठ, शाळेत जाणे आनंददायी नसते कारण त्यांना भीती वाटू शकते. जर आपण त्यांना भीतीपोटी बाहेर काढू शकलो तर ते आरामात राहतील. शाळेचे नियम, गृहपाठ आणि शिकण्याशी असलेले नाते याबाबत त्यांचे समुपदेशन केल्यास ते भीतीतून बाहेर येतील आणि शाळेत आरामात राहतील.

तणावाखाली असलेल्या कार्यालयीन व्यक्तीसाठी त्याला विश्वासात घेणे आवश्यक आहे जेणेकरून तो चुका करण्याच्या भीतीतून बाहेर पडेल आणि आपल्या कामात सोयीस्कर होईल. गृहिणीसाठीही ती स्वयंपाक करताना किंवा इतर गोष्टींवर काम करताना तेव्हाच चांगली कामगिरी करू शकते जेव्हा ती भीतीपोटी असते. भीती म्हणजे केवळ भौतिक गोष्टींची भीती नव्हे. इथे याचा अर्थ विचारांची भीतीही असा होतो. जर ती भीतीपोटी बाहेर आली तर ती आरामात राहू शकते. आणि एकदा कम्फर्टेबल झाल्यावर ती घरातल्या सगळ्यांना खूश करेल. घर सुखी ठेवणं हे तिचं ध्येय आहे. सर्जनशीलता मुक्त आणि आरामदायक मनाचा परिणाम आहे. मनात भीती असल्याने तणावग्रस्त गायक चांगली कामगिरी करू शकणार नाही. हे सर्व कलाकार आणि शास्त्रज्ञांना लागू आहे. तीच गोष्ट सर्वसामान्यांनाही लागू आहे. त्यामुळे आनंदी राहायचे असेल तर आधी आरामदायी व्हा. भीतीपोटी बाहेर पडा. भीतीतून बाहेर पडण्यासाठी आपल्याला भीतीच्या मुळाशी खोलवर विचार करावा लागेल आणि आपल्याला कळेल की भीती हा उपाय नाही. समस्येवर कार्यवाही करणे आवश्यक आहे. आणि तुम्ही आरामात राहाल. एकदा आपण आरामदायक असाल तर आपण पुढे जाण्यासाठी प्रेरित व्हाल. आणि तुम्हाला इम्प्रेस ची गरज पडेल. इम्प्रेसची ही गरज प्रत्येकजण पूर्ण करतो. नजरेतून, कामातून, बोलण्यातून आणि असे झाले तर आयुष्य सुखी होईल.

आता प्रत्येक रविवारी मी या विषयी लिहिणार आहे व आपला प्रवास आनंदाकडे कसा जाऊ शकतो हे आपण पाहणार आहात.

What is the difference between human and animal? Animal is more bound to Nature than human being, Animal who is bound to nature, always live comfortable life. If the development of human is observed it is seen that this development is also towards more comfortable life. Oxygen, food and water were basic need. There was little struggle for this. Struggle started from fear of other animals. So he developed weapons. Then becoming safe he started thinking of comfort. The development is going on and human is developing more and more for comfortable life. While doing this there arise another need due to lust. For choosing an opposite sex human started thinking of making impression. It is beginning of fashion. And these three things became part of life of human being fear, comfort and impress.

Now we see that we are under one state of mind out of fear, comfort and impress. Whatever we do is either because of fear or comfort or impress. Here we should see that how our life can be happy? We have to come out of fear for to be happy. At the same time we also should give enough importance to impress so that more we will be comfortable. Physical comforts are not going to make us comfortable. We can have a nice bed but not sleep. Sleep is outcome of fearless state of mind.

Whenever we are doing different activities if we give some thought to these three states of mind we will understand the reason why we are not happy. And once the reason of being not happy is understood we can act on it to be happy.     

For some school boys, homework, school going is not enjoyable as they may have fear. If we are able to take them out of fear they will be comfortable. It is possible if we counsel them for school rules, homework and relation with learning they will come out of fear and will be comfortable in school.

For office person who is under stress, it is necessary to take him in confidence so that he will come out of fear of making mistakes and will be comfortable in his work.

For housewife also she can perform well when cooking or working on other things only when she is out of fear. Fear does not only mean fear of physical things. Here it means fear of thoughts also. If she comes out of fear she can be comfortable. And once comfortable she will make everyone at home happy. It is her goal to keep home happy.

Creativity is outcome of free and comfortable mind. Stressed singer will not perform well due to presence of fear in mind. It is applicable to all artists and scientists. Same is applicable for common man too. So if you wish to be happy be comfortable first. Come out of fear. To come out of fear you have to think deep the root of fear and you will come to know fear is not the solution. Acting on the problem is necessary. And you will be comfortable.

Once you are comfortable you will be motivated to go ahead. And you will come across a need of impress. This need of impress is fulfilled by everybody. Through look, work, talk. And now life will be happier.

These states of mind fear, comfort and impress are to be thought on as and when we have time to retrospect ourselves. It is essential for our improvement. And improvement is must.

Now every Sunday I'm going to write about it and you're going to see how your journey can lead to happiness